UZAKTAN SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNUMU HAKKINDA YÖNETMELİK YAYINLANDI
Sağlık hizmetlerine uzaktan erişim, kısıtlı bir alanda da olsa uygulanmaya başlanmıştı. Fakat hekimle uzaktan görüşme sağlamanın yasal zemini bulunmamaktaydı. 10.02.2022 tarihinde yayınlanarak yürürlüğe giren Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumu Hakkında Yönetmelik, hekimle görüşmelerin ve muayenelerin de uzaktan erişimle yapılabileceğini düzenlemektedir.
- Uzaktan muayene veya teşhisi yasaklayan bir kural var mıdır?
Uzaktan muayeneyi açıkça yasaklayan bir yasa hükmü bulunmamaktadır. Bu yasağın bulunduğu yer, Türk Tabipler Birliği’nin hazırladığı Hekimler ile Sağlık Kurum ve Kuruluşlarının Elektronik Ortamlardaki Paylaşımlarına İlişkin Kılavuzun 16. maddesidir:
“İnternet ortamında hasta bizzat muayene edilmeden, yöneltilen soruların yanıtlanması suretiyle tedavi önerilerinde bulunulamaz.”
TTB Meslek Etiği Kurallarının 23. maddesi de yine hastayı bizzat muayene etmeden tedaviye başlanılmayacağını düzenler.
Uzaktan erişime dair açık bir yasak içermese de, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun hükümlerinin de yalnızca fiziksel ortamda muayeneye uygun olduğu, uzaktan erişimle sağlanacak muayenenin bu kanun sistemine yerleştirilmesinin kolay olmadığı görülmektedir.
- Yönetmelik sonrası artık uzaktan muayene veya teşhis mümkün müdür?
Uzaktan muayene, Yönetmeliğin 7. maddesinde açıkça mümkün kılınmıştır. Teşhise ilişkin bir herhangi düzenleme ise bulunmamaktadır.
- Her tür muayene ve tedavi uzaktan erişimle yapılabilir mi?
Yönetmeliğin 7. maddesinde “Niteliği itibarıyla uzaktan sağlık hizmeti sunumuna elverişli olmak” şartı getirilmiş fakat bunun dışında spesifik bir kayıt belirtilmemiştir. Elverişli olmak kaydıyla, Yönetmeliğin 7. maddesinde sayılan muayene ve diğer tıbbi hizmetlerin sunulmasına bir engel bulunmamaktadır.
- Bütün sağlık hizmet sunucuları uzaktan hizmet verebilir mi?
Bütün sağlık hizmet sunucuları uzaktan hizmet veremez. Yalnızca Yönetmelikte belirlenen kriterlere uyanlar bu hizmeti verebilir.
Uzaktan sağlık hizmet sunumu için öncelikle geliştirilmiş bir uzaktan sağlık bilgi sistemi bulunmalı ve bu sistem Bakanlığın sistemine tescil edilmelidir. Tescile ilişkin kurallar Bakanlık tarafından belirlenerek ilan olunur.
Uzaktan sağlık hizmeti sunmak isteyen sağlık tesisine gerekli şartları sağlaması halinde Bakanlık tarafından faaliyet izin belgesi verilir. İzin belgesi olmadan uzaktan sağlık hizmeti sunulamaz. İzin verilen faaliyetin alanı ve sınırları da yine bu belgede belirtilir.
- Serbest hekimler de uzaktan sağlık hizmeti verebilir mi?
Yönetmelik boyunca “sağlık tesislerinden” söz edilmiş ise de, 2. maddede düzenlemenin “uzaktan sağlık hizmeti sunumunda yer alan tüm sağlık meslek mensuplarını” kapsadığı belirtilmiştir. Bu sebeple serbest hekimler de uzaktan sağlık hizmeti verebilirler.
- Uzaktan erişimle yapılan görüşmeler kayıt altına alınır mı?
Yönetmelik kapsamında sunulan sağlık hizmetleri, her iki tarafın açık rızası olmaksızın görüntülü veya sesli olarak kayıt altına alınamaz ve hizmet esnasında fotoğraf çekilemez.
- Uzaktan erişimde veri güvenliği ve hasta mahremiyeti nasıl sağlanacaktır?
Veri güvenliği ve mahremiyet birbiriyle direkt bağlantılı hususlardır ve sağlığa uzaktan erişim konusunun “yumuşak karnını” oluşturur. Örneğin, hastanın veya danışanın erişim anında yalnız olup olmadığının veya erişim sağladığı ağa dışarıdan erişim sağlanabilip sağlanamadığının sağlık hizmet sunucusu tarafından kesin olarak bilinmesi mümkün değildir.
Kayıtların tutulacağı yer olarak sağlık hizmet sunucuları veya Bakanlıktan izinli veri merkezleri düzenlenmiştir. Bu sunucu ve merkezlerin veri güvenliklerinde bir zafiyet olması halinde, üçüncü kişilerce hastaların ve danışanların yalnızca tıbbi verilerine değil, hekimle görüşme kayıtlarına da erişilme riski bulunmaktadır.
Bütün bunlara rağmen, Yönetmeliğin 12. maddesine göre “Uzaktan sağlık hizmeti sunumunda hasta mahremiyetinin ve kişisel verilerinin korunmasından hizmeti veren sağlık tesisi ve sağlık meslek mensubu sorumludur.”
Yönetmeliğin veri güvenliği ve hasta mahremiyetiyle ilgili diğer önemli düzenlemeleri şu şekildedir:
- Uzaktan sağlık hizmeti veren kişi, uzaktan sağlık hizmeti sunumunda kullandığı bilişim sistemlerinin, kullanıcı adı ve parolalarının güvenliğini sağlamaktan bizzat sorumludur.
- Sağlık tesisi, uzaktan sağlık hizmeti sunumu kapsamında hizmet alan kişinin kimliğini doğrulamaya yönelik gerekli tedbirleri alır. Sağlık tesisi tarafından ilaveten ikincil bir kimlik doğrulaması altyapısı veya aracı kullanılabilir.
- Sağlık meslek mensubu, uzaktan sağlık hizmeti alan kişiden resmi kimlik belgesini kamera üzerinden göstermesini talep edebilir. Sağlık meslek mensubu, sağlık hizmeti talep eden kişinin kimliğinden şüphe duyduğu takdirde, kimliğini doğrulamasını isteyebilir. Bu talebin yerine getirilmemesi hâlinde uzaktan sağlık hizmeti vermeyebilir, başlamış olan hizmeti sonlandırabilir.
- Uzaktan sağlık hizmeti sunumu esnasında sağlık meslek mensubunun veya sağlık hizmeti alan kişinin bulunduğu ortamda hasta veya sağlık meslek mensubu ile yapılan görüşmeyi görebilecek ve/veya duyabilecek üçüncü bir kişinin olması hâlinde sağlık meslek mensubu ve/veya sağlık hizmeti alan kişi, konu hakkında karşı tarafı bilgilendirmekle yükümlüdür.
- Uzaktan sağlık hizmeti sunumunda hasta mahremiyetinin ve kişisel verilerinin korunmasından hizmeti veren sağlık tesisi ve sağlık meslek mensubu sorumludur.
- Tarafların açık rızası olması hâlinde sunulan uzaktan sağlık hizmetine ilişkin görüntülü veya sesli kayıt alınabilir. Kayıtlar, uzaktan sağlık hizmeti veren sağlık tesisinde veya Bakanlığın izin verdiği güvenli veri merkezlerinde saklanır. Kanunen izin verilen mercilere ve idarî bir soruşturma kapsamında Bakanlık müfettişlerine bu kayıtlara erişim izni verilir. Bu kapsamda alınmış olan görüntülü veya sesli kayıtlar, oniki aydan fazla saklanamaz ve sürenin dolması ile birlikte ayrıca bir bildirime gerek olmaksızın silinir.
Sağlık Hukuku hakkındaki diğer yazılarımız için bkz: https://yazhukuk.com/?p=999